Філатэлістычная калекцыя музея папоўнілася днямі новымі прадметамі. Наш даўні сябар Віталь Воранаў даслаў унікальную калекцыю паштовых марак, якія дэманструюць старажытны беларускі музыкальны інструмент – дуду. Надрукаваныя за межамі Беларусі, яны прэзентуюць нашу краіну, нашу самабытнасць і культуру. Магчымасць іх неабмежаванага выкарыстання для любога віду паштовых адпраўленняў – гэта своеасаблівая візітная картка нашай краіны, а значыць, і Глыбоцкага краю.
Падрабязней пазнаёміцца з гісторыяй дадзенага музычнага інструмента вы можаце тут.
Вялікай папулярнасцю ў глыбачан і гасцей нашага горада ў савецкія часы карысталіся народныя святы і гулянні. Асабліва маштабным і значным было свята провадаў зімы – Масленіца. Гэта адно з самых старажытных славянскіх свят. Пэўнай даты ў календары яно ніколі не мела: святкаваць пачыналі за восем тыдняў да Вялікадня. Велізарным плюсам гэтага свята было тое, што працягвалася яно цэлы тыдзень. Па адной з версій нашы продкі сталі адзначаць гэтае свята, каб ушанаваць бога Вялеса, які быў заступнікам хатняй жывёле. Паказальны і той факт, што царква практычна нічога не памяняла ў язычніцкім свяце. Старажытным абрадам проста надалі некаторыя рэлігійныя рысы.
На фоне партыйна-лозунгавых мітынгаў і парадаў гэта было па-сапраўднаму народнае свята, на якое прыходзілі ўсе, як кажуць “ад мала да вяліка”. Як дзетвара, так і дарослыя, з вялікім задавальненнем коўзаліся з горкі, удзельнічалі ў снежных баях, каталіся на санях па вуліцах роднага горада. На свяце можна было не толькі паўдзельнічаць у конкурсах і віктарынах, але і атрымаць каштоўны прыз за перамогу. Не адно свята не абыходзілася без слупа з падарункамі - многія глыбачане дэманстравалі ў гэтым конкурсе свае спрыт і сілу. А колькі прысмакаў можна было пакаштаваць на гэтым свяце!
Вось што пісала наша газета пра масленіцу ў 1979 годзе: “Аб пачатку свята традыцыйных провадаў Зімы абвясцілі праімчаўшыеся па вуліцах горада ўпрыгожаныя тройкі, былінныя рускія волаты. Гарадскі стадыён ператварыўся ў казачны куток… Казачны Ямеля на сваёй запаветнай печы адкрывае новую старонку свята – масавае гулянне…”
Прайшлі гады, а свята провадаў зімы было і застаецца адным з самых папулярных у глыбачан.
Сваю гісторыю Віцебская вобласць вядзе з 15 студзеня 1938 года. Згодна з Пастановай першай сесіі Вярхоўнага савета СССР першага склікання і была створана новая адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка БССР. Рашэннем ЦВК БССР у яе склад былі ўключаны 20 раёнаў. Праз год, у студзені 1939 года, пачаў працаваць Віцебскі выканаўчы камітэт.
Тэрыторыя сучаснага Глыбоцкага раёна ўвайшла ў склад БССР толькі ў верасні 1939 года. Прычым, Указам Прэзідыума Вярхоўнай Рады СССР ад 4 снежня 1939 гады ў Заходняй Беларусі было ўтворана 5 новых абласцей, у выніку чаго цяперашні Глыбоцкі раён увайшоў у склад Вілейскай вобласці БССР.
15 студзеня 1940 года Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР «Аб стварэнні раёнаў у Баранавіцкай, Беластоцкай, Брэсцкай, Вілейскай і Пінскай абласцях Беларускай ССР» былі ўтвораны Глыбоцкі і Пліскі раёны, як адміністрацыйныя адзінкі Вілейскай вобласці. Тэрыторыя Глыбоцкага раёна на той момант уключала 10 сельскіх саветаў. Згодна са статыстычнымі данымі, у раёне мелася 7 440 двароў з насельніцтвам 37 740 жыхароў. Насельніцтва раённага цэнтра складала 9 650 чалавек, жылых пабудоў – 1 124.
Першым старшынёй раённага выканаўчага камітэта быў абраны Куксёнак Павел Антановіч. З 12 лютага 1940 года пачалі арганізоўваць сельскія і гарадскія Саветы дэпутатаў працоўных. Старшынёй гарадскога савета быў зацверджаны Варатынскі Раман Ануфрыевіч. Да кастрычніка 1940 года на тэрыторыі раёна было створана 10 сельскіх саветаў: Верхнянскі, Дзеркаўшчынскі, Залескі, Капыльшчынскі, Літоўшчынскі, Лучайкаўскі, Мамайскі, Ластавіцкі, Тумашаўскі, Узрэцкі. Арганізавана і дзейнічала 11 калгасаў.
У эканамічнае і культурнае развіццё рэгіёна ўнесла карэктывы Вялікая Айчынная вайна. Апошняе перадваеннае пасяджэнне раённага камітэта партыі адбылося 21 мая 1941 года. На ім былі разгледжаны пытанні дзейнасці пярвічных арганізацый, развіццё прадпрыемстваў, калгасаў, населеных пунктаў, кадравыя пытанні і інш.
Пасля вызвалення раёна ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў, яго тэрыторыя, згодна з новай адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай, была ўключана ў склад Полацкай вобласці. Горад Полацак з'яўляўся абласным цэнтрам да 1954 года. У студзені 1954 года Глыбоцкі і Пліскі раёны былі перададзены Маладзечанскай вобласці.
У склад Віцебскай вобласці наш раён быў уключаны толькі 20 студзеня 1960 года, калі прэзідыум Вярхоўнага Савета спрасціў Маладзечанскую і перадаў Віцебскай вобласці Браслаўскі, Відзаўскі, Глыбоцкі, Докшыцкі, Дунілавіцкі, Міёрскі, Пліскі, Пастаўскі і Шаркаўшчынскі раёны. У гэтым жа годзе быў ліквідаваны Дунілавіцкі раён, а Гулідаўскі сельскі савет увайшоў у склад Карабоўскага сельскага савета Глыбоцкага раёна. Наступным крокам у тэрытарыяльнай рэформе стаў Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР ад 25 снежня 1962 года "Аб узбуйненні сельскіх раёнаў Беларускай СССР". Да Глыбоцкага былі далучаны Докшыцкі і Пліскі раёны. Гарадскі пасёлак Варапаева і тэрыторыя Белькаўскага, Ваўкалацкага, Дунілавіцкага, Казлоўшчынскага і Ласіцкага сельскіх саветаў Глыбоцкага раёна перададзены Пастаўскаму раёну.
У 1966 годзе быў узноўлены Шаркаўшчынскі раён. Населеныя пункты Беразянка, Барысаўка, Верацеі 1-я, Верацеі 2-я, Гармонава, Гарадзец, Емяльянчыкі, Ізабеліна, Ілаўка, Калінавая, Кузнічавае, Кулева, Лучайка, Навука, Падорка, Падзельцы, Парэчча, Правольнава, Рубашкі і Ткачы Залескага сельскага савета Шаркаўшчынскаму раёну.
Пасля 1966 года сур'ёзных змен межаў Глыбоцкага раёна не адбывалася. З гэтага часу і па сённяшні дзень Глыбоцкі раён - адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка Віцебскай вобласці.
Ёсць на Глыбоччыне невялічкая вёсачка Вострава. Адкуль населены пункт атрымаў такую назву застаецца загадкай нават для мясцовых жыхароў. У ваколіцах вёскі няма ніводнага возера, тым больш вадаёма з востравам, які б мог даць назву населенаму пункту. Тым не менш, паглядзеўшы на сучасную тапаграфічную карту, можна выказаць згадку што назва Вострава (Востраў) пайшла ад размяшчэння населенага пункта на крутым згібе ракі Шоша. Выцякаючы з возера Шо, яна агібае населены пункт і накіроўваецца да возера Пліса, пакідаючы яго як бы на востраве.
У канцы ХІХ стагоддзя непадалёку ад вёскі Вострава размяшчаўся аднайменны маёнтак, які належаў пані Буйніцкай. Сёння аб ім нагадваюць толькі рэшткі панскага парку з векавымі дрэвамі. Яшчэ адным напамінам аб мінулым маёнтка Вострава з’яўляюцца старыя вясковыя могілкі. Дарэчы, на гэтых могілках пахаваны ўладальнік маёнтка Тарквіній-Тэафіл сын Зігфрыда-Гіяцынта Буйніцкі. Магілу Тарквінія Буйніцкага і яго жонкі Веры ўбачыш здалёк – высокі надмагільны крыж чорнага мармуру у самым цэнтры старой часткі могільніка. Адразу і не здагадаешся, што тут пахаваны бацька “бацькі беларускага тэатра” – Ігната Буйніцкага.
Сёння кожнаму з нас добра вядома імя заснавальніка беларускага прафесійнага тэатра Ігната Цярэнцьевіча Буйніцкага. Менавіта мы ведаем яго як Цярэнцьевіча, а не Тарквіньевіча. Чаму адбылася такая путаніна? У архіўных дакументах таго часу знаходзім наступную інфармацыю: “1861 года верасня 3 дня ў Празароцкім рымска-каталіцкім прыходскім касцёле пахрышчына дзіця па імю Ігнацы настаяцелем таго ж прыходу ксяндзом Л. Казакевічам з правядзеннем усіх абрадаў таінства”. А пра бацькоў сказана: “Высакародных Тарквінія і Клацільды, народжанай у Гласкаве, Буйніцкіх законных мужа і жонкі сын, які нарадзіўся 10 жніўня ў маёнтку Празарока Празароцкага прыходу”.
Атрымаўшы адукацыю землямера, Ігнат Буйніцкі некаторы час працаваў па спецыяльнасці на панскіх маёнтках на Навагрудчыне, Магілёўшчыне, Полаччыне і Ашмяншчыне. Складаючы дакументы на зямлю, ён і падпісваў іх як Ігнацій Тарквіньевіч.
Праз некаторы час, сабраўшы пэўную суму грошаў і ўзяўшы крэдыт у банку ён набыў кавалак зямлі ў Палівачах. Крыху іншую інфармацыю падае М. Нікафароўскі ў кароткай біяграфіі Буйніцкага: “Маючы 20 гадоў, дастаў ад свайго бацькі кавалак зямлі – балота…”. З вышэй сказанага можна зрабіць вывад, што фальварак Палівачы Ігнат Буйніцкі набыў дзесьці у 1880-90-я гг., і, магчыма, пры фінансавай падтрымцы свайго бацькі. Фальварак, які увайшоў у гісторыю нашай краіны як месца стварэння першага беларускага прафесійнага тэатра.
На мяжы ХІХ-ХХ стагоддзяў Буйніцкія на Глыбоччыне валодалі многімі маёнткамі, фальваркамі і засценкамі. Сярод іх згадваецца і маёнтак Вострава. З якіх часоў Буйніцкія валодалі гэтым маёнткам дакладна невядома. Ведаем мы толькі тое, што бацька Ігната Буйніцкага паходзіў са знакамітага дваранскага роду Буйніцкіх, які на працягу многіх стагоддзяў меў свой прыватны герб “Лебедзь”. У дзеда Буйніцкага Зігфрыда было чатыры сыны, малодшы – Тарквіній. Праўда, гісторыя пакінула нам не шмат звестак пра Тарквінія. Вядома толькі, што нарадзіўся ён у 1824 годзе. З жонкай Клацільдай Гласко меў двух сыноў – Ігната і Уладзіміра. Другой жонкай Тарквінія стала Вера Буйніцкая (з Янковічаў). Памёр Тарквіній Буйніцкі ў 1896 годзе і быў пахаваны на мясцовым вясковым могільніку.
1 верасня 1939 года Германія напала на Польшчу, развязаўшы Другую сусветную вайну. Згодна з пактам Молатава - Рыбентропа аб падзеле сфер уплыву, СССР атрымаў магчымасць заняць усходнія раёны Польшчы.
14 верасня 1939 года Ваенным саветам Беларускай асобай ваеннай акругі і Кіеўскай асобай ваеннай акругі накіроўваюцца дырэктывы Народнага камісара абароны СССР Маршала Савецкага Саюза К. Варашылава і Начальніка Генеральнага штаба Рабоча-сялянскай Чырвонай арміі (РСЧА) камандарма I рангу Б. Шапашнікава за №16633 і №16634 "Аб пачатку наступлення супраць Польшчы".
Дырэктыва №16633 змяшчае наступны загад:
«К исходу 16 сентября 1939 г. скрытно сосредоточить и быть готовым к решительному наступлению с целью молниеносным ударом разгромить противостоящие войска противника:
а) Полоцкая группа — командующий Витебской армейской группой комкор тов. Кузнецов, в составе 50-й и 5-й стр. дивизий, 27-й стр. дивизии, 24-й кав. дивизии, 25-й и 22-й танк. бригад 205-го и 207-го корп. артполков сосредоточить в двух группах:
1) в районе Ореховно, Ветрино;
2) в районе Березино, Лепель.
Задача — отбрасывая противостоящие войска противника от латвийской границы действовать в общем направлении на ст. Свенцяны и к исходу 17 сентября выйти на фронт Шарковщизна, Дуниловичи, Куренец; к исходу 18 сентября овладеть районом Свенцяны, Михалишки. Впредь до выдвижения резервов армии обеспечивать свой правый фланг. В дальнейшем иметь в виду овладение Вильно…»
Спяшаемся падзяліцца нашай радасцю ад чарговага падарунка нашаму музею. Гаворка ідзе, найперш, пра асобнік часопіса “Tygodnik Illustrowany” № 28 ад 11 ліпеня 1903 года.
“Tygodnik Illustrowany” (“Ілюстраваны штотыднёвік”) – папулярны літаратурна-мастацкі і грамадска-палітычны часопіс, які выдаваўся ў Варшаве ў 1859 – 1939 гадах. Часопіс асвятляў найважнейшыя грамадскія падзеі, біяграфіі знакамітых людзей, архітэктурныя помнікі, падарожжы. Тут публікаваліся творы тагачасных пісьменнікаў, змяшчаліся агляды твораў выяўленчага мастацтва і г. д.
Асобнік часопіса, які патрапіў у наш музей, каштоўны не толькі сваім паважным узростам і надзвычай добрай захаванасцю, але, найперш, зместам. Справа ў тым, што ў згаданым нумары надрукаваны артыкул пад назвай “Мястэчка Глыбокае”, аўтарам якога з’яўляецца наш зямляк і адзін з першых глыбоцкіх краязнаўцаў Генрык Віньча. Прычым, артыкул цікавы як фактамі з гісторыі Глыбокага, так і старымі фотаздымкамі, што адлюстроўваюць панараму горада і асобныя помнікі даўніны ў тым выглядзе, які яны мелі на мяжы ХІХ і ХХ стагоддзяў.
Яшчэ адзін цікавы набытак – фотаздымак, зроблены, верагодна, летам 1941 года ў ваколіцах вёскі Станелевічы (Пастаўшчына) з выявай дарожнага ўказальнага слупа, на якім пазначаны накірунак і адлегласць да Глыбокага.
Гэтыя падарункі – яшчэ адна нагода, каб успомніць добрым словам усіх, хто бескарысна дбае пра захаванне нашай гістарычнай спадчыны. Вялікі Вам дзякуй!
Ёсць на зямлі падзеі, якія цалкам мяняюць жыццё людзей. Да ліку такіх падзей адносіцца Чарнобыльская катастрофа.
26 красавіка 1986 года стала паваротным днём у жыцці тысяч беларускіх сем’яў. З выбуху на чацвёртым энергаблоку Чарнобыльскай атамнай электрастанцыі распачалася найвялікшая тэхнагенная катастрофа ў гісторыі чалавецтва, асноўны цяжар якой адчула на сабе менавіта наша краіна. Разбурэнне рэактара прывяло да выкіду ў паветра велізарнай колькасці радыёактыўных рэчываў, якія патокамі паветра сталі хутка распаўсюджвацца, забрудзіўшы значную тэрыторыю Беларусі. У выніку, з сельскагаспадарчага абароту былі выведзены мільёны гектараў зямлі, вакол ЧАЭС створана 30-кіламетровая зона адчужэння, поўнасцю адселена насельніцтва соцень населеных пунктаў.
Упершыню Глыбокаму давялося выконваць ролю цэнтра буйной адміністрацыйнай адзінкі яшчэ ў 1919 годзе. На гэта паўплывалі падзеі савецка-польскай вайны, падчас якой менавіта ў Глыбокае польскія ўлады перанеслі цэнтр Дзісенскага павета. Пасля ўваходжання Заходняй Беларусі ў склад Польшчы, цэнтр павета перамяшчаецца сюды канчаткова. У 1930-х гадах Дзісенскі павет Віленскага ваяводства займаў тэрыторыю ў 3968 км², а колькасць насельніцтва перавышала 150 тыс. чалавек. Польская адміністрацыя Дзісеншчыны заставалася ў Глыбокім да верасня 1939 года, калі ў ходзе Вераснёўскага паходу Чырвонай арміі адбылося ўз’яднанне Беларусі.
Менавіта напад нацысцкай Германіі на Польскую Рэспубліку 1 верасня 1939 года стаў кропкай адліку тых падзей, якія ў выніку прывялі да маштабнай адміністрацыйнай рэформы на захадзе Беларусі і арганізацыі Глыбоцкага раёна. Характэрна, што кіраўніцтва СССР, нягледзячы на спробы немцаў як мага хутчэй уцягнуць у ваенныя дзеянні супраць Польшчы савецкія ўзброеныя сілы, заняло пазіцыю чакання. Савецкі бок ухіляўся ад настойлівых прапаноў свайго “саюзніка” як мага хутчэй заняць тэрыторыі, якія раней былі вызначаны як сфера ўплыву СССР.
Толькі паспяховы рух часцей вермахта ва ўсходнім накірунку (14 верасня быў акружаны Брэст, 15 верасня заняты Беласток) вымусіла кіраўнікоў СССР спыніць ранейшую пазіцыю чакання. 16 верасня ў 16:00 у часцях Чырвонай Арміі пачалі зачытваць загад пра выступленне ў вызваленчы паход на Захад. У загадзе падкрэслівалася вызваленчая місія савецкіх войск, якія павінны аказаць тэрміновую дапамогу беларускім і ўкраінскім працоўным, каб выратаваць іх і ўзяць пад абарону ад ворага. 
17 верасня 1939 года Чырвоная армія перайшла савецка-польскую мяжу, уступіўшы на тэрыторыю Заходняй Беларусі. Па меры прасоўвання савецкіх войск адбываліся нязначныя сутычкі з адступаючымі польскімі вайскоўцамі (адно з іх, дарэчы, адбылося на ўскрайку Глыбокага). У канцы першага дня паходу ўся тэрыторыя Глыбоччыны апынулася пад кантролем савецкага боку. Вельмі істотным момантам вераснёўскіх падзей было тое, што пераважная большасць насельніцтва Заходняй Беларусі з энтузіязмам і радасцю сустракала Чырвоную армію, бо спадзявалася на больш справядлівую нацыянальную палітыку новых улад.
Адразу ж пачалося наладжванне мірнага жыцця на занятых тэрыторыях. 19 верасня быў апублікаваны загад, у якім насельніцтва Заходняй Беларусі заклікалася да супрацоўніцтва ў фарміраванні органаў новай улады. У той жа дзень у Глыбокім пачало працу Часовае ўпраўленне з паўнамоцтвамі ў адміністрацыйнай, гаспадарчай і культурна-асветніцкай дзейнасці на тэрыторыі Дзісенскага павета. Адной з галоўных задач новай улады стала арганізацыя выбараў у Народны Сход Заходняй Беларусі, на які ўскладалася вырашэнне пытання дзяржаўнай прыналежнасці краю. Для правядзення выбараў было арганізавана 929 акруг па прынцыпу: 5 тысяч выбаршчыкаў на акругу. У Глыбокім удзел у галасаванні прынялі 5621 чалавек.
Вынікам працы Народнага Сходу стаў зварот да ўраду СССР з просьбай уключыць Заходнюю Беларусь у склад Савецкага Саюза, што і было ў хуткім часе зроблена. 14 лістапада 1939 года Вярхоўны Савет БССР пастанавіў прыняць Заходнюю Беларусь у склад БССР і ўз’яднаць такім чынам беларускі народ у адзінай Беларускай дзяржаве. Наступным крокам новых уладаў была распрацоўка і правядзенне маштабнай адміністрацыйнай рэформы з мэтай уніфікацыі тэрытарыяльнага падзелу краіны.
Рэформа прадугледжвала скасаванне былых польскіх ваяводстваў і паветаў і ўтварэнне на іх месцы новых абласцей і раёнаў. 4 снежня 1939 года Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР у Заходняй Беларусі былі ўтвораны вобласці, а 15 студзеня 1940 года – створаны раёны. Глыбоцкі раён першапачаткова знаходзіўся ў складзе Вілейскай вобласці. Падрабязней пра станаўленне раёна можна прачытаць тут.
9 лістапада 2018 года ў 13.00 завяршыўся інтэрнэт-аўкцыён, на якім за 1 200 € быў прададзены лот № 169 «YAZEP NARTSYZAVICH DRAZDOVICH 1888 Punki - 1954 Podswile». Гэта невялікіх памераў малюнак (30,5 см x 23 см) нашага земляка Язэпа Драздовіча. Работа выканана на кардоне алейнымі фарбамі і змешчана ў рамку. Унізе справа манаграма «I.D». Малюнак на адваротным баку падпісаны і датаваны «I. Дроз... 1913 год ".
З біяграфіі мастака вядома, што з 1910 па 1914 год ён праходзіў службу ў царскай арміі. Да прызыву ў войска з 1906 па 1909 год Драздовіч вучыўся ў Віленскай мастацкай школе, якую арганізаваў і ўзначаліў вядомы ў той час жывапісец і графік Іван Трутнеў. Тут ён захапіўся нацыянальнай ідэяй, далучыўшыся да руху адраджэння, які збіраўся вакол газеты «Наша Ніва». Свае першыя графічныя малюнкі ён зрабіў для афармлення беларускай газеты яшчэ ў 1906 годзе. У 1909 годзе ў выдавецтве «Наша Ніва» быў надрукаваны «Першы беларускі каляндар на 1910 год», ілюстрацыі да якога зрабіў Язэп Драздовіч. У 1914 году мастак ілюструе вокладку кнігі К. Буйло "Курганны кветка". У 1916 годзе ён стварае цэлую серыю графічных работ «Архітэктурныя эцюды», якія падпісвае манаграмай «I.D». Такой манаграмай, якой быў падпісаны малюнак 1913 года.
Атрымліваецца, што прададзеная на аўкцыёне праца Язэпа Драздовіча - гэта першы, вядомы на сённяшні дзень, малюнак мастака, выкананы ў колеры. Падобны сюжэт Драздовіч, у будучым, выкарыстае пры напісанні карціны «Прарок». Працы, якая атрымае сусветную вядомасць і будзе выстаўлена ў пастаяннай экспазіцыі Нацыянальнага мастацкага музея Рэспублікі Беларусь. Не выпадкова на гэтую карціну, як і на іншыя працы мастака, звярнуў увагу падчас візіту ў Нацыянальны мастацкі музей генеральны дырэктар Луўра Анры Луарэт: «Мяне заўсёды цікавілі мастакі, якія знаходзяцца па-за асноўных напрамкаў у жывапісу». І такім быў наш зямляк - Язэп Нарцызавіч Драздовіч.
«Хаджу паміж Мнютай і Аутай 
па хатах, малюючы людзям…
на сваёй радзіме… даўгі ёй аддаю»
Язэп Драздовіч. Урывак з дзённіка.
Многія жыхары Глыбоччыны памятаюць вандроўнага мастака, які маляваў самаробныя дываны для іх хат, запісваў народныя песні і паданні. Гэта быў Язэп Драздовіч. Яго мастацкія творы маюць адметны характар – яны ўнікальныя і, разам з тым, традыцыйныя, наіўныя і мудрыя, рэалістычныя і сімвалічныя.
За выключэннем сямі год ваеннай службы ў царскай арміі, жыццёвыя шляхі Язэпа Драздовіча не выходзілі за межы роднай зямлі і, у большай ступені, мілай з дзяцінства Дзісненшчыны. У 1920-х гадах, падчас вандровак па Заходняй Беларусі, мастак стварае ўнікальныя графічныя альбомы – сотні малюнкаў, прысвечаных помнікам старажытнага дойлідства многіх населеных пунктаў Беларусі. Яго замалёўкі гарадзішчаў і курганаў, замкаў і храмаў, гумнаў і хат і на сёння з’яўляюцца гістарычнай крыніцай для даследчыкаў і этнографаў.