У рамане беларускага пісьменніка, ураджэнца Дзісенскага павета змешчана апісанне публічнага пакарання смерцю, якое сапраўды мела месца ў Глыбокім: “Акупацыйныя ўлады ў расклееных па ўсім гарадку аб’явах сцвярджаюць, што асуджаны … займаўся забойствам, дыверсіямі і шпіянажам. … Кола паліцэйскіх і шпалеры жандараў расступіліся і, прапусціўшы да шыбеніцы машыны, зноў самкнуліся. У першай машыне расчыніліся дзверцы, з яе крытага кузава вылезла чацвёра паліцэйскіх. Яны вывелі з машыны чалавека са звязанымі рукамі. Гэта быў шыракаплечы, зусім малады юнак…”
- Укажыце імя пісьменніка і назву рамана.
- У якім годзе ў Глыбокім адбылася апісаная ў кнізе падзея?
- Назавіце імя пакаранага смерцю чалавека.
Вызваленне ад гітлераўскіх захопнікаў далося Глыбокаму дарагой цаной – многія вуліцы горада былі зруйнаваны амаль цалкам. Адной з пабудоў, якой пашанцавала ўцалець, быў трохпавярховы жылы дом, пабудаваны ў 1920-я гады.
- Якая ўстанова адукацыі размяшчалася ў гэтым будынку з 1944 па 1955 год?
- Як называлася падпольная патрыятычная моладзевая арганізацыя, што дзейнічала ў Глыбокім сярод навучэнцаў гэтай установы ў 1945-1947 гадах?
- Назавіце беларускую паэтэсу, члена Саюза пісьменнікаў СССР, якая ў 1946-1948 гадах вучылася ў дадзенай установе.
Карпатлівая праца археолагаў дазваляе нам лепш спазнаць старажытную гісторыю нашай зямлі. Археалагічныя даследаванні на Глыбоччыне ў розны час праводзілі Ф. В. Пакроўскі, Я. Драздовіч, У. Галубовіч, Л. У. Дучыц, Э. М. Зайкоўскі і іншыя.
- Укажыце назву вёскі Глыбоцкага раёна ў ваколіцах якой у канцы XVIII стагоддзя праводзіліся адны з першых у гісторыі Беларусі дакументальна зафіксаваныя археалагічныя раскопкі.
- Назавіце беларускага археолага, які ў 1965 годзе знайшоў каля адной з вёсак Узрэцкага с/с манетна-рэчавы скарб XI стагоддзя.
- Каля якой вёскі знаходзіцца самае вялікае скапленне курганоў на Глыбоччыне (каля 300 насыпаў)?
У сярэдзіне 1920-х гадоў у Глыбокім у раёне сучасных вуліц Вольнай і Камсамольскай былі пабудаваны шэсць аднатыпных драўляных дамоў, прызначаных для пражывання чыноўнікаў павятовай адміністрацыі. Нягледзячы на тое, што яны не захавалі свой першапачатковы выгляд, большасць з іх да гэтага часу нясе рысы вельмі цікавага архітэктурнага стылю.
- Як называецца гэты архітэктурны стыль?
- Укажыце імя архітэктара, па праекту якога былі ўзведзены згаданыя будынкі.
- Назавіце ўраджэнца Глыбоччыны, жыльца аднаго з гэтых дамоў – аўтара шматлікіх краязнаўчых фатаграфій з жыцця Глыбокага 1920 – 1930-х гадоў.
У 1613 годзе ў Амстэрдаме была надрукавана карта Вялікага княства Літоўскага, створаная пад кіраўніцтвам мастака і гравёра Тамаша Макоўскага. Гэта карта, выдадзеная па ініцыятыве і за кошт дзяржаўнага дзеяча і мецэната Мікалая Крыштафа Радзівіла “Сіроткі”, стала першай буйнамаштабнай картай нашай старажытнай дзяржавы і адрознівалася ад ранейшых работ даволі высокай ступенню дакладнасці.
- Пералічыце населеныя пункты Глыбоцкага раёна, адлюстраваныя на гэтай карце.
- Назавіце аўтара геаграфічнай карты, на якой упершыню было абазначана Глыбокае.
- У якіх населеных пунктах Глыбоччыны, згодна Генеральнай карце Мінскай губерні 1821 года, знаходзіліся паштовыя станцыі павятовай паштовай дарогі?
Правильные ответы:
1. Будаўніцтва ў 1894 – 1897 гадах чыгункі са Свянцян у Глыбокае мела велізарнае значэнне для эканамічнага развіцця нашага горада. Назавіце імя інжынера-вынаходніка, які быў ініцыятарам яе пракладкі.
2. У багатай на падзеі біяграфіі гэтага вядомага ўраджэнца Глыбоччыны ёсць і такі цікавы факт: у лютым 1913 года яму пашанцавала выканаць ролю Сцяпана Крыніцкага ў пецярбургскай прэм’еры п’есы Янкі Купалы “Паўлінка”. Хто з нашых землякоў маецца на ўвазе?
3. Вызначыце архітэктурны помнік Глыбоцкага раёна па наступнаму апісанню: “Трохнефавы храм з пяціграннай алтарнай часткай. Галоўны фасад фланкіраваны двух’яруснымі вежамі. Сцены рытмічна расчлянёны ступеньчатымі контрфорсамі.”
4. У 1977 і 1983 гадах яго плённая праца была адзначана бронзавымі медалямі ВДНГ СССР, прычым, адзін з медалёў звязаны з дзецішчам гэтага чалавека, якое ў наш час мае рэспубліканскі статус. Пра каго з жыхароў Глыбоччыны ідзе гаворка?
5. На Глыбоччыне вы можаце ўбачыць яго ў раённым цэнтры, а таксама ў вёсках Задарожжа, Мосар, Празарокі і Удзела, прычым задарожскі і мосарскі нашмат старэйшыя за астатнія. Да таго ж, яны абодва звязаны з адным і тым жа чалавекам, у чым лёгка ўпэўніцца ўважліва іх разгледзеўшы. Укажыце, што маецца на ўвазе ў пытанні. Дадатковы бал вы атрымаеце, калі знойдзеце імя гэтага чалавека.
6.У адным з нумароў газеты “Наша Ніва” за 1913 год змешчаны верш, які пачынаецца наступнымі радкамі:
“Грай, дудар, чаго ты змоўчаў?
Мо жалееш ты грудзей,
Або песні свае скончыў,
Ты, над-Дзьвінскі салавей?”
Адкажыце, каму з нашых землякоў належыць згаданы твор?
7. Асвячэнне гэтага храма, якое адбылося 31 мая 1909 года, стала даволі важнай падзеяй на Дзісеншчыне. Акрамя павятовых улад на ўрачыстасці прысутнічаў віленскі губернатар, а само асвячэнне вёў архіепіскап Літоўскі і Віленскі Нікандр. Але не менш цікавым з’яўляецца той факт, што ўзвядзенне храма адбылося пры дапамозе і дзейснай падтрымцы аднаго з мясцовых памешчыкаў. Назавіце імя гэтага землеўласніка.
8. 10 жніўня 1763 года ў кляштары кармелітаў босых у Глыбокім адбылася падзея, якая патрапіла ў хронікі многіх каталіцкіх манастыроў Вялікага княства Літоўскага. Сведкі таго здарэння не змаглі знайсці яму рацыянальнага тлумачэння, не існуе яго і зараз. Максімальна падрабязна апішыце гэту незвычайную з’яву.
9. Сучаснікам ён быў вядомы як сапраўдны кавалер, які любіў прыгожых жанчын і адорваў іх дарагімі падарункамі. Распавядаюць, аднак, што па-сапраўднаму закахаўся, відаць, толькі ў адну – дачку сваёй цёткі графіні Піўніцкай. Але дзяўчыне на той момант было толькі 16 гадоў, і яе бацькі былі не ў захапленні ад такога шлюбнага саюзу. У выніку, гэты наш зямляк так ніколі і не ажаніўся. Укажыце яго імя.
10. Шчаслівы шлюб гэтых людзей, у якім нарадзіліся дачка Марыя і сын Пётр, доўжыўся толькі чатыры гады, але меў для Глыбокага заўважныя наступствы. Назавіце імёны мужа і жонкі, пра якіх ідзе гаворка, а таксама растлумачце сутнасць згаданых у пытанні наступстваў.
11. Цяжка вызначыць дакладны час, калі гэтыя пачвары з’явіліся ў Глыбокім: прынамсі, тут можна іх знайсці ўжо не першае стагоддзе. Па аднаму з меркаванняў, іх знешні выгляд сведчыць пра бязмежную моц Бога, які можа абясшкодзіць самае жудаснае стварэнне. Хоць у Чырвоную кнігу яны і не ўнесены, але, тым не менш, зараз знаходзяцца пад аховай дзяржавы. Мы не просім вас паведаміць іх назву, дастаткова, каб вы максімальна дакладна ўказалі іх глыбоцкае месца “жыхарства”.
12. Гэты цікавы архітэктурны помнік быў узведзены ў 1748 годзе, прычым сродкі на яго будаўніцтва былі выдаткаваны каталіцкім манаскім ордэнам кармелітаў босых. Да нашага часу храм дайшоў не ў першапачатковым выглядзе, але гэта не прыніжае яго гістарычную і мастацкую каштоўнасць. Які будынак маецца на ўвазе?
13. На пасяджэнні выканкама Глыбоцкага раённага Савета дэпутатаў працоўных у красавіку 1962 года было вырашана выдзеліць на патрэбы стварэння дадзенага аб’екта зямельны ўчастак памерам у 22,3 гектары. У тым ліку, з зямель калгаса “Парыжская камуна” планавалася перадаць 10,6 га, а з зямель Глыбоцкага птушкакамбіната – 2,7 га. Акрамя таго, была вызначана неабходнасць ссялення са згаданай тэрыторыі трох хутарскіх гаспадарак. Стварэнню якога аб’екта было прысвечана гэта пасяджэнне.
14. Паспрабуйце адгадаць загадку, запісаную ў вёсцы Загор’е, вызначыўшы, што або хто такія “матка”, “дачка” і “сын”:
"Матка - таўстуха,
Дачка – красуха,
Сын – перабор: перавернецца і на двор”
15. Вызначыце ўраджэнцаў Глыбоччыны па фактах з іх жыцця:
- “У Вільні паступіў практыкантам у вінна-каланіяльны гандаль, дзе тры гады вучыўся купецкага ўмецтва”.
- Займаючы пасаду павятовага агранома, арганізаваў з сялян драматычны гурток, які ставіў спектаклі на беларускай мове.
- Пазнаёміўся з будучай жонкай на Палессі, дзе ў гэты час працаваў настаўнікам матэматыкі.
- У выніку абставін правёў на службе ў арміі цэлых сем год, значную частку з якіх праслужыўшы вайсковым фельчарам.
- Пад уплывам ідэй Асветніцтва правёў у сваім маёнтку значныя эканамічныя і сацыяльныя рэформы, фактычна стварыўшы дзяржаву ў дзяржаве.
Правильные ответы:
Весь 2020 год длился совместный проект Глубокского историко-этнографического музея, отдела идеологической работы, культуры и по делам молодёжи райисполкома и районной газеты «Веснік Глыбоччыны» – исторический квиз-марафон «О той земле, где родился ты», посвящённый 80-летию Глубокского района. За спиной четыре тура, 65 вопросов и многие месяцы кропотливого труда молодых краеведов и любителей старины. Познавать историю малой родины, а посредством её – историю Беларуси, не просто полезное дело, это в не малой степени и обязанность каждого гражданина. Как верно отметил наш земляк Вацлав Ластовский: «История – это фундамент, на котором строится жизнь народа». Знать свою историю – сохранять основы нации. Поэтому авторы и организаторы квиз-марафона очень благодарны нашим молодым любителям старины за их стремление знать свою историю. На протяжении всей викторины они показывали достойные уважения результаты. Надеемся, что интерес к своим корням останется с ними навсегда.