Лепшыя ў вобласці

Сёння, у рамках урачыстага мерапрыемства, прымеркаванага да Дня работнікаў культуры, адбылося ўзнагароджанне...

Сустрэча адбылася

Чарговае мерапрыемства для людзей сталага ўзросту было падрыхтавана і прайшло ў музеі. На мерапрыемства "Маленькія...

Усё толькі пачынаецца...

Дзень пажылога чалавека, які адзначаецца ва ўсім свеце 1 кастрычніка, – гэта напамін для маладога пакалення, што...

Дзень народнага адзінства

«Нить единства: история, культура, народ» – назва новага мабільнага выставачнага праекта, падрыхтаванага нашым музеем...

Юныя таленты Глыбоччыны

Патрыятычны фестываль "Любоў да роднай Беларусі з дзяцінства" прайшоў у Цэнтры дзяцей і моладзі Глыбоцкага раёна. На...

Імя героя прысвоена адной са школ раёна

Напярэдадні Дня народнага адзінства ў ДУА "Мерэцкаўская базавая школа Глыбоцкага раёна" адбылося ўрачыстае...

Узгадваючы падзеі 1939 года

Гістарычная гадзіна "Пад небам адзіным", прысвечаная падзеям паходу Чырвонай арміі ў 1939 годзе па вызваленні беларускіх...

Герб г.п. Падсвілле9 лютага 2004 года, на два гады раней Глыбокага, герб атрымаў г.п. Падсвілле. Старадаўняга герба пасёлак не меў, бо з'яўляецца адным з самых маладых населеных пунктаў Глыбоччыны. Паўстаў г.п. Падсвілле толькі ў пачатку ХХ стагоддзя як чыгуначная станцыя на ўчастку дарогі Полацк - Сядлец (горад у Польшчы). У 1924 годзе населены пункт атрымаў сур'ёзны стымул для развіцця. Па рашэнні Савета міністраў Польшчы быў арганізаваны Корпус аховы памежжа і адзін гарнізон 7-га батальёна гэтага корпуса размясціўся ў Падсвіллі. Пасля вызвалення тэрыторыі Пліскага раёна ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў г.п. Падсвілле стаў адміністрацыйным цэнтрам раёна.

Як герб Падсвілля, так і герб Глыбокага былі распрацаваны навукоўцамі-геральдыстамі «з чыстага аркуша». У адрозненні ад многіх суседніх раённых цэнтраў, такіх як Браслаў, Докшыцы, Паставы і Ушачы, наш горад не меў свайго гістарычнага герба. Браслаў атрымаў герб па прывілею польскага караля Станіслава Аўгуста Панятоўскага ў 1792 годзе. У аснове сучаснага герба Докшыц ляжыць герб гэтага населенага пункта ўзору 1796 года. Гэтым жа годам датуецца і гістарычны герб Паставаў. Найбольш старадаўнім, з названых раней раённых цэнтраў, з'яўляецца герб г.п. Ушачы, які пасёлак атрымаў яшчэ ў 1758 годзе разам з правам на самакіраванне.

Герб роду Корсакаў у праваслаўным храме ГлыбокагаЧаша з выявай герба рода Корсакаў (захоўваецца ў глыбоцкім касцёле)Праўда, казаць пра тое, што ў Глыбокім ніколі раней не выкарыстоўвалася гербавая сімволіка нельга. Бо гісторыя пакінула нам шматлікія прыклады шляхецкіх гербаў - сімвалаў, якія належалі знатным імёнам уладальнікаў зямель Глыбоччыны. Зяновічы, Корсакі, Радзівілы, Вітгенштэйны - гэты спіс можна пералічваць бясконца. І кожны з гэтых шляхецкіх родаў мелі свой герб. Напрыклад, старажытную выяву герба роду Корсакаў сёння можна ўбачыць у нашым горадзе не толькі ў экспазіцыі музея, але і пад дахам праваслаўнага сабора Нараджэння Найсвяцейшай Багародзіцы, і на чашы ў касцёле Святой Тройцы.

У 2014 годзе ў экспазіцыі музея з’явіўся новы экспанат – радавод Корсакаў, які падарылі музею прадстаўнікі гэтага знатнага роду.

План старажытнага ПолацкаСярод шматлікай шляхты Глыбоччыны асаблівае месца займае род Корсакаў. Пра яго ўзгадваецца яшчэ ў дакументах другой паловы XIV ст. У леннай грамаце 1385 г. вялікага князя полацкага Андрэя Альгердавіча інфлянцкаму магістру адзначана, што Андрэй аддае княства Ордэну са згоды сваіх спадкаемцаў, а таксама дарадцаў: Вярзілы і яго брата, «старшага з нашых баяр» («nostrorum baronum superioris») Фёдара. Полацкі князь Андрэй Альгердавіч (старажытная гравюра)Гэты ж Фёдар і яго сын Дзмітрый атрымалі ад князя Андрэя Альгердавіча сяло Семянцова на Беразвеччы. Старшы з полацкіх баяр Фёдар – гэта першы прадстаўнік полацкага баярскага роду, вядомы пазней пад прозвішчам Корсак. Не выключана, што гэта той самы Фёдар, які стаў адным з першых полацкіх намеснікаў вялікага князя літоўскага Вітаўта на мяжы XIV – XV стст.

Звестак пра Дзмітрыя Фёдаравіча захавалася няшмат. Дакладна вядома толькі тое, што памёр ён у 1448 г., пакінуўшы пасля сябе трох сыноў: Саву, Яшку і Васіля. Імя Яшкі Карсаковіча сустракаецца ў падпісанай у 1431 г. у Галубічах дамове паміж Свідрыгайлам і Ягайлам.

Васіль Дзмітрыевіч быў першым прадстаўніком роду, які насіў мянушку Корсак. Так ён называў сябе ў пасланнях да купцоў Рыгі (1430 – 1440 гг.). Можна меркаваць, што Корсак служыў Скіргайлу яшчэ тады, калі названы князь кіраваў Полацкам (1387 – 1392 гг.). Магчыма, ён захаваў князю вернасць і пазней, калі той княжыў у Кіеве. Васіль Дзмітрыевіч быў адным з полацкіх намеснікаў у пачатку XV ст. У 1430-я гг. Васіль Корсак знаходзіўся ў радзе Свідрыгайлы. На сённяшні дзень вядомыя тры прывілеі вялікага князя Свідрыгайлы, дзе сярод іншых паноў рады ўзгадваецца і «пан Васіль Полацкі», якога, хутчэй за усё, трэба лічыць Васілём Корсакам. Час знаходжання Корсака пры двары Свідрыгайлы можна датаваць даволі шырока: з 1430-х і да пачатку 1460-х гг. Васіль Корсак (выява з радаводу)
Васіль Корсак займаў асаблівае месца ў палітычным жыцці Полацка. У канцы 1435 г. «от пана Василия Дмитриевича, и от бояръ полоцких, и от местичовъ, и ото всех моужь полочан, всего поспольства» ў Рыгу было накіравана пасланне, што тычылася лёсу палачан, якія прымалі ўдзел у бітве пад Вількамірам у 1435 г. Як бачна з тэксту, Васіль Корсак не займае ніякай афіцыйнай пасады, але, тым не менш, стаіць на чале ўсяго полацкага грамадства і дзейнічае ад яго імя. У тыя ж 1430-я гг. ён нейкі час быў полацкім намеснікам, праўда, цяжка сказаць ад каго. Не выключана, што ад Свідрыгайлы.

Пячатка Васіля Корсака (пач.XV ст.)Васіль Корсак яшчэ дзіцем атрымаў сваю ўласную пячатку і права змацоўваць ёю свае граматы. На жаль, да нас не дайшла яго пазнейшая пячатка 1430-х гг., калі ён разам з Алехнам вызначаў амаль усё палітычнае жыццё Полацка, падтрымліваючы розных прэтэндэнтаў на велікакняжацкі прастол. Затое Васілёвы сыны, якія таксама мелі ўладу над Полацкай зямлёй, шырока карысталіся сваімі пячаткамі з родавым гербам Корсакаў, што, дарэчы, захаваўся ў розных прадстаўнікоў гэтага роду аж да ХVII ст.
Абранне Васіля Корсака на пасаду полацкага гараднічага адбывалася ў другой палове 1440-х гг. пры ўдзеле адной толькі шляхты: «вси бояре шляхта земли Полоцкое, одностаине ся змовивши …, обрали его на тот урядъ».
Васіль Корсак захаваў свае пазіцыі ў Полацку і пры Казіміры, ад якога паміж 1440 – 1447 гг. атрымаў 6 чалавек «даннікаў». У сярэдзіне 1440-х гг. яго становішча ў Полацку было вельмі моцнае. Пацвярджае гэты факт і пасланне ў Рыгу пра гандаль немцамі спіртнымі напоямі ў Полацку, складзенае «от пана Василья Дмитриевича Корсака, и от пана Олехна, наместника пана Ондреева, воеводы полоцкого, и от всих бояръ полоцкых». Той факт, што пры падпісанні паслання на першым месцы стаіць імя Васіля Корсака, дазваляе вызначыць яго ролю ў палітычнай сістэме Полаччыны – ён быў старшым з баяр. Васіль меў двух сыноў: Астафія і Зіновія.

Царква Святой Тройцы ў другой палове 19 ст. Рэканструкцыя Ю. П. Калбасіча.Архіўныя матэрыялы па-ранейшаму застаюцца невычэрпнай крыніцай новых гістарычных ведаў, адкрываючы для нас невядомыя раней старонкі мінуўшчыны. Адну з такіх старонак адкрывае найцікавейшы дакумент пад назвай “Опись Глубоцкой СвятоМихайловской четверторазрядной приходской православной церкви…”, які захоўваецца ў Літоўскім дзяржаўным гістарычным архіве.
Складальнікам гэтага дакумента, створанага 13 сакавіка 1844 года, стаў казначэй Беразвецкага Раства Багародзіцы другакласнага манастыра іераманах Пётр Міхалевіч. На 15 старонках вопісу ён змясціў падрабязны пералік усёй рухомай і нерухомай маёмасці Глыбоцкага праваслаўнага прыхода Літоўскай епархіі. Для стварэння вопісу мелася пэўная падстава – прыход перадаваўся пад кіраўніцтва прызначанага на службу ў Глыбокае святара Фелікса Хруцкага, а таму існавала неабходнасць у дакладнай інвентарызацыі царкоўнай уласнасці.
Ужо ў назве дакумента заключаны цікавыя звесткі. З гістарычных крыніц вядома, што на працягу некалькіх стагоддзяў галоўнай святыняй хрысціян усходняга абраду (праваслаўных і ўніятаў) у Глыбокім была царква Святой Тройцы, якая стаяла каля Базарнай плошчы (сучаснай Цэнтральнай плошчы). Калі і кім быў першапачаткова пабудаваны гэты храм невядома. Гісторык А. П. Сапуноў адзначае, што згодна паданню гэта царква была перанесена сялянамі ў Глыбокае з Беразвечча, і хоць першая дакументальная згадка пра яе адносіцца да 1658 года, па яго меркаванню царква павінна была існаваць у Глыбокім ужо значна раней.

Члены Глыбоцкага часовага ўпраўлення і Пліскага валаснога сялянскага камітэта (1939)

15 студзеня 1940 года ўтвораны Глыбоцкі раён, які стаў адміністрацыйнай адзінкай Вілейскай вобласці. Тэрыторыі раёна склала 592 кв.км. і ўключала гарадскі і 10 сельскіх Саветаў. Агульная колькасць двароў – 7 440, насельніцтва – 37 740 жыхароў (у т.л. Глыбокае – 9 650 чалавек, жылых пабудоў – 1 124).
Першым старшынёй райвыканкама выбраны Павел Антонавіч Куксёнак. Глыбоцкі РК КПБ узначаліў Васіль Трафімавіч Аніськавец, другі сакратар – Міхаіл Дзмітрыевіч Малыгін, трэці – Аляксандр Барысавіч Чычылейчык.
З 12 лютага 1940 года пачалі арганізоўваць сельскія Саветы. Старшынёй гарсавета зацверджана кандыдатура Рамана Ануфрыевіча Варатынскага. З 9 красавіка 1940 года паступова зацвярджаліся старшыні сельскіх Саветаў.
Па стану на 1940 год у Глыбоцкім раёне працавалі 3 млыны, торфазавод, 2 цагельныя прадпрыемствы. У горадзе дзейнічаў млын, смалярня, мылаварны і гарбарны заводы, швейная і шавецкая арцелі, 2 электрастанцыі, цукерачная фабрыка, хлебапякарня, мясакамбінат.

У верасні 1939 года тэрыторыя сучаснага Глыбоцкага раёна ўвайшла ў склад БССР (на той момант гэта была Глыбоцкая гміна Дзісенскага павета Віленскага ваяводства). 15 студзеня 1940 года ўказам Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР «Аб стварэнні раёнаў у Баранавіцкай, Беластоцкай, Брэсцкай, Вілейскай і Пінскай абласцях Беларускай ССР" былі ўтвораны Глыбоцкі і Пліскі раёны, як адміністрацыйныя адзінкі Вілейскай вобласці. Агітацыйны пункт калгаса "17 Верасня". Фота пач. 1950-х гг.Тэрыторыю Глыбоцкага раёна (592 кв. км.) склала былая воласць Глыбоцкая і частка Залескай воласці Дзісенскага павета. Насельніцтва раёна ў 1940 годзе налічвала звыш 35 тыс. чалавек (з іх гарадскіх жыхароў - 9650). Ужо ў кастрычніку 1940 года на тэрыторыі раёна было створана 10 сельскіх саветаў: Вярхнянскі, Дзеркаўшчынскі, Залескі, Капыльшчынскі, Літоўшчынскі, Лучайкаўскі, Мамайскі, Ластавіцкі, Тумашаўскі, Узрэцкі. Арганізавана і дзейнічала 11 калгасаў.

Згодна з новым адміністрацыйным дзяленнем ад 20 верасня 1944 года Глыбоцкі раён увайшоў у склад Полацкай вобласці. На 21 верасня 1944 году ў складзе Глыбоцкага раёна значацца Глыбоцкі гарадскі і 10 сельскіх саветаў, створаных яшчэ перад вайной. Да верасня 1944 года адноўлена 5 калгасаў, а да красавіка 1945 года на тэрыторыі раёна ўжо дзейнічае 6 калгасаў.
На пачатак 1945 года насельніцтва раёна складае 28 333 чалавек (гарадскога - 4407 чал., сельскага - 24126 чал.), зарэгістравана 7399 гаспадарак. Агульная тэрыторыя раёна складала 644,17 кв. м., колькасць населеных пунктаў - 259.

Ксёндз пралат Юозас БулькаВосенню 1988 года ў вёску Мосар Глыбоцкага раёна прыехаў новы жыхар. Гэтага невысокага, пажылога чалавека (на той час яму было амаль 63 гады), які размаўляў з моцным акцэнтам, звалі Юозас Булька. Ён прыехаў у Мосар, каб узначаліць мясцовую каталіцкую парафію Святой Ганны. Наўрад ці маглі вяскоўцы ў той час уявіць сабе, што гэты немалады святар з дзіўным імем у хуткім часе зменіць жыццё ўсёй вёскі. Пры гэтым назваць новага ксяндза вопытным святаром не даводзілася, бо святаром ён стаў усяго за год да прыезду на Глыбоччыну. Яго шлях да служэння Богу аказаўся незвычайна доўгім.
Ля роднай хатыЮозас Булька нарадзіўся 27 снежня 1925 года ў невялікай літоўскай вёсцы Рыпайчай Уцянскага раёна ў сялянскай сям’і. Бацькі рана не стала, хлопчыка выхоўвалі маці, бабуля і цётка-манахіня. З маленства Юозас марыў стаць святаром, але вайна, якая прыпала на яго юнацкія гады, унесла свае карэктывы. Рэлігійны ўціск, што пачаўся ў Літве пасля далучэння да Савецкага Саюза, таксама не садзейнічаў здзяйсненню дзіцячых мар. Таму пасля вайны, атрымаўшы школьны атэстат, ён паступае ў сельскагаспадарчы тэхнікум, але адтуль па словах самога святара яго “выкінулі за веру”. У выніку малады чалавек уладкоўваецца на Вільнюскі завод электравымяральнай тэхнікі простым рабочым, з цягам часу на тым жа прадпрыемстве пераходзіць на працу ў аддзел кадраў.

Фрагменты польскіх надмагільных крыжоў, знойдзенныя ў Глыбокім4 лістапада 2019 года падчас рамонтных работ будынка штаба вайсковай часткі ВК-13 былі знойдзеныя фрагменты надмагільных крыжоў, пахаваных у гэтым месцы польскіх жаўнераў. Некаторыя надпісы на крыжах паддаюцца прачытанню і дазваляюць сцвярджаць пра час пахавання вайскоўцаў. З усіх знойдзеных фрагментаў дата пахавання захавалася толькі на двух: 1920 i 1922 год. Па форме яны падобныя на крыжы, што да нядаўняга часу знаходзіліся на польскіх вайсковых могілках Глыбоччыны, напрыклад, на гарадскіх могілках па вуліцы М. Горкага.

Фрагмент крыжа з надпісамПераважная большасць магіл польскіх салдат на гарадскіх могілках «Копцёўка» датуецца 1920 годам і звязана з падзеямі савецка-польскай вайны 1919-1921 гадоў. 4 ліпеня 1920 года ўдарная групоўка Заходняга фронту Чырвонай арміі перайшла ў наступленне, якое паспяхова развівала на тэрыторыі Глыбоччыны. Часткі 15-й арміі (4-я, 11-я, 15-я, 33-я і 54-я стралковыя дывізіі) пасля ўпартых баёў нанеслі паражэнне польскім войскам, адкінуўшы іх на Глыбокае. Пры прарыве польскіх умацаванняў у паласе 33-й стралковай дывізіі Чырвоная армія ўпершыню выкарыстала трафейныя танкі. 5 ліпеня Глыбокае было ўзята кавалерыйскай групай 15-й арміі.
Пасля падпісання ў 1921 годзе Рыжскай мірнай дамовы тэрыторыя Глыбоччыны ўвайшла ў склад Польшчы. У 1924 годзе быў створаны Корпус аховы памежжа (КАП).

У кожным горадзе і гарадскім пасёлку Заходняй Беларусі ёсць вуліца ці плошча, што носіць імя 17 верасня, і Глыбокае – не выключэнне з гэтага правіла. Гэта абсалютна справядлівы парадак, бо ў гісторыі нашай краіны не так многа падзей, якія б мелі лёсавызначальнае значэнне для беларускага народа, як гэта памятная дата. 17 верасня 1939 года нарэшце пачало аднаўляцца адзінства беларускага народа, якога мы былі пазбаўлены на працягу амаль двух дзесяцігоддзяў.

Народны Сход Заходняй БеларусіПерад тым як пачаць разгляд падзей, што адбываліся ў Заходняй Беларусі (і ў тым ліку на Глыбоччыне) увосень 1939 года, трэба звярнуцца да абставін, якія фактычна прадвызначылі 17 верасня. Рэвалюцыйныя ўзрушэнні 1917 года адкрылі шлях да нацыянальнага самавызначэння беларусаў, яны ж распачалі працяглы перыяд палітычнай нестабільнасці на нашых землях, які ў рэшце рэшт скончыўся савецка-польскай вайной 1919 – 1921 гг. Сітуацыя на фронце, якая складвалася не на карысць Чырвонай арміі, вымагала ад савецкага боку ісці насустрач патрабаванням польскіх дыпламатаў. Асаблівы трагізм гэтай сітуацыі для Беларусі заключаўся ў тым, што кіраўніцтва маладой БССР не магло ніякім чынам паўплываць на ход мірных перамоў, бо беларуская дэлегацыя па патрабаванню Польшчы была адхілена ад удзелу ў іх. Зрэшты, гэты погляд раздзяляў і наркам замежных спраў РСФСР Г. Чычэрын, які лічыў, што беларуская дэлегацыя “там перакуліць усе нашы дыпламатычныя камбінацыі”. Такім чынам, інтарэсы Беларусі на дадзеных перамовах засталіся безабароннымі.
18 сакавіка 1921 года ў Рызе прадстаўнікамі дэлегацый быў падпісаны мірны дагавор. Закладзеныя ў ім супярэчнасці рабілі дагавор нетрывалым, што яскрава выявілася ў 1939 годзе. 

У розныя гістарычныя перыяды знішчальная сіла пажараў у адзін момант змяняла лёсы гарадоў, падзяляючы іх на «да» і «пасля». І Глыбокае, якое бярэ пачатак сваёй летапіснай гісторыі з 1414 года, гэтая бяда таксама не абыходзіла бокам. Мястэчка практычна цалкам было знішчана агнём у ліпені 1700 года. Дакументальна вядома, што падчас пажару згарэла 80 асобных дамоў, 50 гумнаў, 40 крамаў з усімі таварамі, 60 свірнаў з рознымі таварамі, воскам, розным збожжам і 30 клетак з гаспадарчымі рэчамі. Знішчальная стыхія крыху меншымі маштабамі наносіла шкоду нашаму населенаму пункту неаднаразова на працягу XVIII-XIX стст., што рабіла неабходным развіццё супрацьпажарнай справы [1, с. 53].
Паступова, пачынаючы з XIV ст., на беларускіх землях барацьба з пажарамі становіцца абавязкам усіх гараджан. А неад'емнай дэталлю гарадоў сталі вулічныя начныя вартаўнікі-клікуны, якія нагадвалі пра неабходнасць асцярожнага абыходжання з агнём. Гісторыя прафесійнай пажарнай службы на беларускіх землях бярэ свой адлік з 1853 года, калі была створана першая пажарная дружына ў Мінску. Разам з прафесійнымі камандамі, сталі паступова стварацца і добраахвотныя пажарныя аб’яднанні: у Віцебску (1872 г.), Мінску (1876 г.), Полацку (1876 г.), Барысаве (1890 года), Нясвіжы (1891 г.), Пінску (1892 г.), Лепелі (1894 г.).

15 лютага - дзень вываду савецкіх войскаў з Афганістана. Амаль у кожным беларускім горадзе ў знак памяці і павагі да воінаў-інтэрнацыяналістаў устаноўлены помнікі і ўзведзены мемарыялы. Помнік воінам-афганцам у Глыбокім мае сваю гісторыю, пра якую хацелася б згадаць, гартаючы пажоўклыя старонкі газеты «Веснік Глыбоччыны» за 2000 год. У артыкуле Ганны Капшуль «Ушанаванне подзвігу воінаў-афганцаў» за 6 красавіка 2000 года паведамлялася:

Помнік воінам-афганцам (фота 1995 г.)“У 1995 годзе раённы савет воінаў-інтэрнацыяналістаў выступіў з прапановай аб рэканструкцыі памятнага знака нашым землякам, якія загінулі пры выкананні воінскага абавязку ў Афганістане. Раённы выканаўчы камітэт падтрымаў гэтую ініцыятыву, і работа пачалася. Знайшлі выканаўцу праекта помніка, заключылі дамоўленасць з Мінскім мастацка-вытворчым камбінатам, актывізавалі работу па прыцягненню спонсарскіх ахвяраванняў. Значную матэрыяльную падтрымку аказала Полацкае прамыслова-камерцыйнае прадпрыемства “Трыяда”, былое малое прадпрыемства “Спадарожнік”, паступілі сродкі з раённага бюджэту, шэрагу прадпрыемстваў і арганізацый раёна”.